بن‌مایه‌های طراحی وب

طراحی وب چیست؟
هنگام بحث در مورد طراحی وب شاهد مسائل مشابهی هستیم که بار‌ها و بار‌ها سر و کله‌شان پیدا می‌شود. این مسائل می‌توانند مبارزه سیاسی بین بخش بازاریابی و گروه فن‌آوری اطلاعات یک شرکت بر سر مالکیت سایت باشد یا طراح گرافیکی که در تلاش است یک مشتری را نسبت به مناسب بودن چهره سایت یا فن‌آوری چند رسانه‌ای خاص موجود در آن متقاعد کند، این مسائل جوهره کار هستند. این مسائل اغلب منجر به بحث‌های داغ بین طراحان، و همچنین بین طراحان و مشتریان آن‌ها، چه در داخل و چه در خارج از گروه وب شرکت می شوند. هر چند نمی‌توان برای برخی از این مسائل پاسخی ساده یافت، توصیف‌شان نسبتاً آسان است.

به طور کلی مسائل اصلی موجود در پس طراحی وب مدرن این‌ها هستند:
نیازهای طراح در مقابل نیازهای کاربران
تعادل بین فرم و عملکرد
کیفیت اجرا
اثر متفابل عرف و نوآوری
در مفهوم انتزاعی، این مسائل منحصر به محیط وب نیستند. هنرمندانی مثل لئوناردو داوینچی هم قطعاً تلاش می‌کرده‌اند بین خواسته و انتظارات مشتریان و حتی مردمی که به تماشای کار‌هایشان می‌نشستند، و نیازهای خودشان تعادل ایجاد کنند. هنرمندان تجاری که چیزی شبیه به تبلیغات یک مجله یا بیلبورد می‌آفرینند، باید بین الزامات دید بصری و ارتباط موفق و روشن تعادل ایجاد کنند. اجرا در هر رشته متفاوت است، اما در رشته‌ای به جوانی طراحی وب، اثرات آن بیشتر مشهود است. در نهایت، قواعد عرف و الزامات نوآوری به همان اندازه اشتیاق و تلاش یک جوان برای شوریدن در برابر عرف عمومیت دارد، به همان اندازه یک طراح جوان قرون وسطایی که در پی کشف و درک حکمت استادانش است، و یک طراح پا به سن گذاشته که تلاش می‌کند قوه ابتکار جوانانه‌اش را از ‌نو بیابد. با وجود ماهیت کلی این موضوع‌ها، جزئیات خاص آن‌ها در هر محیطی متفاوت است. خوب است پیش از این‌که بعدها با آن مواجه شویم، در همین جا بدان بپردازیم. ابتدا با مهم‌ترین مسئله آغاز می‌کنیم: طراحی سایت طراح محور در برابر طراحی سایت کاربر محور.

طراحی وب کاربر محور

بن‌مایه مشترک طراحی وب، تمرکز آن بر کاربران است. متاسفانه، اشتباه رایجی که در رشد وب اتفاق افتاده این است که، و بیش از اندازه تکرار گردیده، سایت‌ها بیشتر برای طراحان و پاسخگویی به نیازهای آن‌ها طراحی و ساخته می شوند تا برای کاربران واقعی آن سایت‌ها. هرگز این اصل مهم طراحی وب را فراموش نکنید:

قانون: شما کاربر سایت نیستید.

آن‌چه شما آن را درک می‌کنید همانی نیست که کاربر آن را درک خواهد کرد. شما به عنوان طراح، از دانش کامل درباره وب‌سایت برخوردارید. شما می دانید اطلاعات کجای سایت قرار دارد. می‌دانید چطور پلاگین‌ها را نصب کنید. شما بهترین رزولوشن صفحه نمایش، تنظیمات مرورگر و غیره را دارید. وقتی سایت‌تان را بر اساس ویژگی‌های بصری و سطح مهارت خودتان ایجاد کنید، اغلب درباره کاربران واقعی سایت اشتباه خواهد کرد. باید این واقعیت را بپذیرید که بیشتر کاربران لزوماً فاقد اطلاعات کامل درباره سایتی هستند که ساخته‌اید. حتی ممکن است شور و شوق و علاقه شما را هم نداشته باشند. با توجه به اهمیت علایق و خواست کاربران، می‌توان گفت بهتر است خیلی سادگی از کاربران خواست چه سایتی می‌خواهند تا برایشان طراحی کنید. این به نظر ایده خوبی است، البته تا زمانی که یکی دیگر از اصول معمول طراحی وب را در نظر آورید:

قانون: کاربران طراح نیستند.

همه افراد طراح وب نیستند و نباید هم باشند. همان‌طور که خیلی ابلهانه است اگر به سینما رو‌ها (عاشقان دیدن فیلم) اجازه دهیم به دلیل اینکه ‌تاکنون فیلم‌های زیادی دیده‌اند، بیایند و یک فیلم عظیم را کارگردانی کنند، همان‌قدر هم نباید انتظار داشته باشیم کاربران، صرف این‌که تاکنون از سایت‌های متعددی بازدید کرده‌اند، بتوانند طراحی وب انجام دهند. کاربران اغلب خواست‌ها و انتظاراتی غیر واقعی از سایت‌ها دارند. کاربران هیچ وقت در مورد اجزاء منحصر به فرد یک وب‌سایت به دقت فکر نمی‌کنند. کوتاه سخن این‌که، کاربران هرگز به اندازه یک طراح درکی عمیق و ماهرانه از وب نخواهند داشت.

گفته شد که کلید طراحی وب موفق و کارآمد همواره تلاش در جهت دیدن و فکر کردن از نقطه نظر کاربر است. طراحی کاربر محور عبارتی است برای توصیف نوعی طراحی که همیشه کاربر را در رأس همه امور قرار می‌دهد. اما درباره کاربران چه می‌توان گفت؟ آیا یک کاربر نمونه و استاندارد وجود دارد؟ آیا فردی به نام «کاربر استاندارد وب» وجود دارد که باید سایت‌های‌مان را برایشطراحی کنیم؟ احتمالاً خیر، ولی قطعاً صفاتی خاص هستند، مانند زمان واکنش، حافظه و سایر توانایی‌های شناختی یا فیزیکی فردی که باید در طراحی سایت‌های‌مان آن‌ها را در نظر داشته باشیم. داشتن دیدی کلی از علوم شناختی می‌تواند به ما در درک توانایی‌های کاربران عام کمک ‌کند؛ این موضوع را در فصل آینده بیشتر خواهیم شکافت. به یاد داشته باشید، علیرغم این‌که کاربران ممکن است ویژگی‌های اساسی مشابهی داشته باشند، به هر حال دارای فردیت نیز هستند. چیزی که ممکن است برای یک کاربر آسان به نظر برسد می‌تواند برای دیگری سخت باشد. سایت‌هایی که برای «عامه» کاربران ساخته می‌شوند نیازهای همه کاربران را برآورده نمی‌کنند. کاربران قوی احتمال دارد سایتی را محدود کننده ارزیابی کنند در حالی که کاربران تازه کار آن را بسیار دشوار بیابند. کاربران افرادی جدا هستند با ظرفیت‌ها و ویژگی‌های مشترک. سایت باید در تمرکز بر موضوعات مشترکات، حساب تفاوت‌های مربوطه را نیز داشته باشد. این مسئله در اصل طراحی وب که ذیلاً می آید طرح شده است:

قانون: برای کاربر عام طراحی کنید، اما حساب تفاوتها را هم داشته باشد.

در نهایت، دیدیم که نیازهای متفاوت کاربر و طراح مسئله‌ کنترل داشتن را پیش روی‌مان قرار داده است. داشتن کنترل روی نحوه مشاهده سایت قراردادی است نانوشته بین طراح و بازدید‌کننده که معلوم می‌کند تجربه فوق چگونه انجام خواهد شد. اغلب سایت‌ها کنترل کمی در اختیار کاربران قرار می‌دهند و کاربر را مجبور می کنند محتوا را در جهتی از پیش تعیین شده مشاهده کرده و کنترل چندانی بر نحوه ارائه یا فن آوری نمایش آن نداشته باشد. در مقابل، به ندرت سایت‌هایی را می‌توان یافت که در آن به کاربران اجازه داده می شود کنترل کاملی داشته باشند بر آنچه مشاهده می‌کنند، نحوه مشاهده آن اجزا و حتی اجازه می‌دهند کاربر چیزی به محتوا سایت افزوده یا از آن کم کند. با این حال، اکثر سایت‌ها امکان برخی از گزینه‌ها و توانایی کنترل تجربه مشاهده سایت را در اختیار کاربر می‌گذارند، اما این امکان هم همیشه تحت تاثیر نیاز‌های طراح است. در سراسر کتاب باز هم به برخی از ایده‌های کلی کنترل و تجربه کاربر خواهیم پرداخت.

منبع : بن‌مایه‌های طراحی وب